Ece Yayla, Uzman Klinik Psikolog
Hayır diyebilmek bazılarımız için neden bu kadar zor? “Hayır” kelimesi neden zihnimizde olumsuz çağrışımlara sahip? Kişi kendisinden talep edilen bir şeye hayır dediğinde bu yanıt kişiyle ilgili ne söyler?
Kişilerin hayır demekte zorlanması birçok duygu ve düşünce içerebilir. Bir ötekini incitme, reddetme kaygısı, reddetmenin getireceği suçluluk duygusundan kaçınmak, hayır demenin ilişkiye zarar vereceğini düşünmek bu sebeplerden birkaçı olabilir.
O halde hayır demenin neden ötekini reddetmek anlamına geldiğini anlamak gerekiyor.
Kendi isteklerimizi, taleplerimizi istemek mümkün değilmiş, sanki istememek daha iyi bir şeymiş gibi yaşarız kimi zaman. Bu durumu “bencil değilim ben” düşüncesiyle yaşantılarız. Bencilce ve şımarıkça bir durumdur sanki kendi isteklerimizi söylemek. Başkalarını reddetmektense, kendimizin cefa çekmesi daha iyi, hatta “olması gereken”dir. Kendimizden vazgeçerek bir ötekinin arzularını doyururuz. Ötekini doyurmak üzerinden, dolaylı olarak kendimizi tatmin ederiz.
Hayır demek öte yandan da kişinin kendi sınırlarını bilmesi, bu sınırları koruyabilmesi ve bir birey olarak var olabilmesi değil midir? İlişki iki ayrı bireyin oluşturduğu bir yapı ise bu iki kişinin farklı istekleri, farklı arzuları olması neden bu kadar korkutucu gelir bize? İyi bir ilişki kurmak, o ilişkiyi sürdürebilmek için kendimizi veya ötekini yok etmek mi gerekir? Sınırların olması özellikle Türkiye gibi toplulukçu kültürlerde “soğuk” “mesafeli” “kötü” bir yerden ele alınır. Biz de bu nedenle kötü olmamak adına her şeye evet deriz.
Belki de hayatı iki uçlu görüyoruzdur, siyah ve beyaz. Sanki ya “evet” ya “hayır” demek gerekliymiş gibi.. “Hayır” demek, tümüyle reddetmek demek midir? “Senin ihtiyaçlarını görüyorum ve bunları anlıyorum ama şu an bu talep benim ihtiyaçlarıma uymuyor” diyebilmek nasıl olurdu acaba? “Şu an için yapamayacağım ama aslında yapmayı isterim, daha sonra yapabilirim” diyebilmek?
Tüm bu sorular üzerine düşünmek, hayır demenin bizim için ne ifade ettiğini anlamak ilişkilerimize ve kendimize dair bir şeyleri fark etmemizi sağlayabilir.
Belki de hayır demenin bu kadar kötü bir şey olmadığını, ilişkilerde sınırlarımızla birlikte var olabileceğimizi görürüz.
